बार्हौँ दीन बिहान भो विरहरू छोडेर शैया उठी ।
नित्येकर्म गरेर भोजन सकी बाँधेर सब्ले कटि ।।
सङ्ग्राम् गर्न तयार भो पनि तहाँ पैल्हे दिनैको जति ।
द्रोणाचार्यजिको पराक्रम ठुलो देखी डरे सब् अति ।।५४।।

सार्है खूस भएर हाँस्दइ तहाँ दुर्योधनै भूपति ।
त्यो बेला गइ द्रोणका समिपमा बोले ति नम्रै अति ।।
हे आचार्य तपाइँका नजिकमा कोही विरै एक् रती ।
सेना पाण्डवहरु टिक्न अहिले सक्दैन देख्ने जति ।।५५।।

पक्री लीनुहवोस् युधिष्ठिरकनै विन्ती छ मेरो यति ।
भन्ने बात सुनेर द्रोण गुरुले बोले ति हे भूपति ।।
काहाँ चल्दछ जोड अर्जुन हुँदै यूधिष्ठिरैको यहाँ ।
कस्ले पक्रन सक्छ लौ लग सबै सङ्ग्रामको दूर्महाँ ।।५६।।

लैजाऊ अरजूनलाई सबले भन्छू म निश्चय यहाँ ।
भागेनन् रणमा युधिष्ठिर भने पक्रन्छु छोड्छु कहाँ ।।
ल्याई आधिनमा म दिन्छु तिनिको पक्रेर बाजै सरी ।
सूनी नृप त्रिगर्त फेर् तहिँ भने अर्जुन् छ मादै गरी ।।५७।।

सार्है बस्दछ येस रीत मइँले दिन्छू र हाँकै वहाँ ।
आऊला दुरमा उ निश्चय पनि मार्छू म छोड्छू कहाँ ।।
अर्जुनको वध ता गरेर दिलको पार्छू म ठण्डा यहीँ ।
हामीलाई त बेकसूर् दुख दियो सक्दीन विस्तार् कही ।।५८।।

यस्तो बात सुनी त्रिगर्तनृपको दुर्योधनै खुस् भई ।
आलिङ्गन् गरि दूत अर्जुनकहाँ भेजे समीप्मा गई ।।
बोल्यो वीर भए त्रिगर्तनृपथ्यैँ बिदा सङ् भई ।
जानोस् रे रण गर्न येमपुरिमा जानै त प्राणै दिई ।।५९।।

भन्छन् भेज्छु त्रिगर्त निश्चय भनी फिर्यो उ सम्चार् दिई ।
अर्जुनले सुनि बात अङ्ग बहुतै कम्पाइ थर्थर् भई ।।
दाँतै खूब पिसी किटीकिटि गरी बोले ति क्रोधले गुथी ।
त्रीगर्तैहरुको मरण् बखत भो काल्ले गर्यो कुत्कुती ।।६०।।

बोलाए मकनै भनी मुरमुरी लीएर गाण्डीव् थुती ।
पार्नुभो अनि कृष्णले रथ तयार् अर्जून ताहाँ उठी ।।
बीदा मागि भने युधिष्ठिरसँगै मैले त्रिगर्तै लडी ।
मार्छू पाउँ बिदा सुनी वचन यो आज्ञा भयो त्यो घडी ।।६१।।

सूनेहौ तिमिले पनि दुतका मुख्बाट ता राम्ररी ।
पक्रन्छू भनि द्रोणले मकन ता लीए प्रतिज्ञा गरी ।।
को सक्ला तिमि वीनु द्रोण वीरको रोक्नै म रत्तीभरी ।
कोहीको पनि देखदीन मइँले क्वै छैन तिम्रा सरी ।।६२।।

आज्ञा यो सुनि श्रीयुधिष्ठिरजिको अर्जून पाऊ परी ।
बोले हे प्रभुनाथ क्यै पनि यहाँ चिन्ता न मन्मा धरी ।।
बीदा बक्सनुहोस् हजुर् चरणमा वीर् सत्यजित्ले यहीँ ।
रक्षा कम्बर खूब् कसेर गरछन् तिन्को त प्राणै रही ।।६३।।

द्रोणको दील कसै हुँदैन सफलै यो बात बुझ्नोस् सही ।
क्यै रीत्ले यदि सत्यजित् मरिगए हजुर् न याहाँ रही ।।
छोडी जानु हटेर यो रणमहाँ अन्तै हजुर्ले कहीँ ।
मेरो ता प्रण यो छ जान्नु उस ठाम् लल्कार्छ जस्ले तहीँ ।।६४।।

पूगी युद्ध अवश्य गर्दछु भनी बाचा छ ऐल्है गई ।
मार्छू तीनि त्रिगर्तको सुनि वचन् यूधिष्ठिरै खुस् भई ।।
मङ्गल्सूचक शब्दले तहिँ बिदा अर्जूनलाई भयो ।
पूगे पाण्डव सैन्य छोडि अरजुन् जल्दी खबर् यो गयो ।।६५।।

कौरव् खूसि भए युधिष्ठिरकनै छोड्दै नछोडी लिई ।
पक्रन्छौँ भनि आज बात्चित गरी जम्बा सबै ती भई ।।
पूगे कौरवहरु त्यो रणमहाँ सेना दुवै थर् भिडी ।
सम्मुख् युद्ध गरे घुमीघुमि तहाँ लागे ति मार्नै गिँडी ।।६६।।

घेरे फेरि त्रिगर्तले उसतरफ् अर्जूनलाई बढी ।
ढाके खूब गरेर बाणहरुले चारौँ तरफ्मा चढी ।।
घेरे तै पनि क्यै नमानि तृणझैँ श्रीसूर्य जस्तो गरी ।
ऊदाईकन अन्धकार हरछन् अर्जूनले त्यै सरी ।।६७।।

नाशै पारिदिएर बाणहरुको रीसाइ फेर् मुर्मरी ।
लागे मारन ती त्रिगर्तनृपका सेना सँहारै गरी ।।
मारे राजन धेर यी अरु पनि एक् बाजि ता प्राण् लिई ।
भाग्यो सैन्य फिर्यो त्रिगर्तनृप फेर् उत्साह धेरै दिई ।।६८।।

बोले आइ फिरी लड्यो रणमहाँ मोहै नली उक् रती ।
अर्जुन् कृष्णजिलाई बाणहरुले छोपे पसीना अति ।।
आयो गाथ भरी श्रि कृष्ण प्रभुले आज्ञा भयो हे जुटी ।
आस्मान्मा छउ या तिमी यसबखत् जो गाण्डिवै गो टुटी ।।६९।।

धेर् बिग्र्यो भनि व्यङ्यका पनि वचन् गर्नूभयो पेच् छिटी ।
सूनी क्रोध बढेर काँपि अघिकै दाँतै गरी किट्किटी ।।
बोले हेप्रभु कृष्ण हेरनुहवस् मेरा बलैले कुटी ।
सारा जित्छु त्रिगर्त यम्पुरमहाँ भेज्छु यि भाग्छन् मुती ।।७०।।

भन्दै कोप गरेर तीक्ष्ण शरले त्रीगर्त संहार् गरि ।
मोथे नौनिसरी घुमीघुमि जसै भागे सबै ती अरि ।।
येता अर्जुनले त्रिगर्तसँगमा लागेर लड्नै सुनी ।
आफ्नू बात उता पुर्याउन लडे श्रीद्रोणवीर्ले अनि ।।७१।।

सेनामा गइ आक्रमण् गरिलिए पाण्डवहरूका तसै ।
घूसे फौजमहाँ युधिष्ठिर तरफ् पाएर मौका जसै ।।
आएको तहिँ सत्यजीत विरले देखेर साम्ने तिनी ।
दूवैको खुब यद्ध भो अति ठुलो ती सत्यजित्ले अनी ।।७२।।

घोडा सारथि दूइ तीन पटकै श्रीद्रोणवीर्को तसै ।
मारी काटिदिए धनू सहजले कैयौँ पटक्को जसै ।।
दम् मार्नै पनि भेन फुर्सत वहाँ श्रीद्रोण ता त्यो घडी ।
घब्राये तहिँ देखि पाण्डव फउज् उत्साह दूना बढी ।।७३।।

खूसि भैकन हर्षनाद् गरिगरी कौरव् तरफ्मा टुटी ।
तर्वार् लात गदा धनूष मुडकी दाँतै र नङ्ले जुटी ।।
नोक्सान् धेर गरे श्रिद्रोणगुरु फेर् अत्यन्त रीसै चढी ।
आए एक नयाँ बसी रथमहाँ श्रीद्रोणचार्यै बढी ।।७४।।

अर्धैचन्द्रसमान बाण धनुष राखेर ताँदो कसी ।
बोले हे तिमि सत्यजीत अहिले यो बाणले ता डसी ।।
पृथ्वीमा नगिरे म छोड्दछु धनू हुन्छू जनम्भर् तपी ।
भन्ने द्रोणजिको त बात् नसकिँदै आगो उठ्यो धप्धपी ।।७५।।

छूट्यो बाण तहाँ बचाउ गरने कोसीस ठूलो गरी ।
लीउथे तर सत्यजीत विरको शिर् काटि भैँमा परी ।।
गिर्यो खल्बल भो ति पाण्डवतरफ् हाकार् परे सब् डरी ।
यूधिष्ठिर् महराज तेज् दगुरने हीँडे ति घोडा चढी ।।७६।।

भागे लौ तर द्रोणले डर हुने विक्राल रूपै लिई ।
थीए पाण्डव सैन्यका त सनमुख् सातोपुतो हर्दिई ।
छीतर्बीतर पारि ती पछिपछी दौडे युधिष्ठिर्तिरै ।
धृष्टैद्युम्न र चेकितान् उहिँ पुगे फेर् सात्यकी ता विरै ।।७७।।

माहाराज विराट् र भाइ उनका साम्ने शतानीक् गई ।
लागेथे तहिँ रोकन द्रोणगुरुले एक् बाण हातमा लिई ।।
काटे शीर शतानिकै गिरिगए मुर्दा तुरन्तै भई ।
यस्तो देखि लिई विराट् नृप चले आफ्ना फऊजै लिई ।।७८।।

भागे त्यो रण छोडि सात्यकि अनी श्रीधृष्टद्युम्नै तहाँ ।
घायल् धेर भए श्रिभीमसिनको कौरवहरूले वहाँ ।।
सेनाको बिच घेरि मारन सुरू गर्दा भए सब् मिली ।
यो देखीकन दूरजोधन तहाँ हाँसे ति पेटै मली ।।७९।।

बोले कर्णसँगै दिखाइ तिनिले हेकर्ण हन्तैकली ।
देख्यौ मूर्ख उ भीमको दुरदशा बाँचेर त्यो ज्यान ली ।।
हिंड्ला आज भने लडाइँ गरनै छोडेर फेर् नाम् नली ।
सुनी उत्तर यो दिए करणले राजन् छ बात् ख्याल् नली ।।८०।।

बस्नूहोस् भिमसेन छन् रणमहाँ भाग्दैनभाग्ने बली ।
हामी ता अब जाउँ द्रोण विरको साहाय गर्नै चली ।।
भन्ने सत्यवचन् ति कर्ण विरले हाँसेर बोले पनि ।
जस्तो बादलको हटाउँछ ठुलो लागी बतासै अनि ।।८१।।

लैजान्छन् दुरमा उसैरित तहाँ श्रीद्रोणका बाणले ।
सेना पाण्डवका त चौतरफमा हीँडे डरी ज्यानले ।।
भागे दूरदसा ति फौजहरुको देखेर खूब् हर्षले ।
लागे हाँसन दूरजोधन तहाँ द्रोण् फेरि जोर् वेगले ।।८२।।

पूगे राजन श्रीयुधिष्ठिर समीप् देखी युधिष्ठीरले ।
छोडी भागन सामुमा डटिरहे लड्नै लिई बाणले ।।
लागे हान्न तहाँ उसै बखतमा आचार्य ती द्रोणले ।
हानी रक्षक मार्दिए जब फिरे भाग्ने फउज्हेरुले ।।८३।।

देखी वीपतमा युधिष्ठिरकनै फिर्दा भए सब् तहाँ ।
शीखण्डी अभिमन्यु सात्यकि अनी वीर् धृष्टद्युम्नै वहाँ ।।
फेरी भाइ नकूल हेर सहदेव् आए घटोत्कच् अनि ।
पाँचै द्रौपदिका कुमार्हरु पुगे बाँधेर दल्बल् तिनी ।।८४।।

लागे बाण चलाउनाकन तहाँ श्रीद्रोणलाई पनि ।
साहायै पुतरै पुगे उहि बखत् वीर् अस्वथामा अनि ।।
कृपाचार्य र शल्ल्य कर्ण प्रभृती माहारथी तोडले ।
पूगी युद्ध गरे ति दूइ थरिले डर्लागदो जोडले ।।८५।।

सङ्ग्राम् भो नृप दूरजोधनजिले आफ्ना समीप् जो थिए ।
सेनालाई सहाय द्रोण विरको गर्नै पठाईदिए ।
फुर्सत् भै भिमसेन क्रोध गरदै सार्है थकाई तहाँ ।
थीयो तैपनि सामु द्रोणगुरुको हीँडे परन्तू वहाँ ।।८६।।

दुर्योधन् नृपले लिई अति ठुलो हात्तीहरूको तसै ।
घेरे फौजमहाँ ति भीमसेनका आयो र क्रोधै तसै ।।
लागे मारन हात्तिलाई भिमसेन् हात्ती डराई अति ।
लागे भागन चारई तरफमा हात्ती कराई कति ।।८७।।

राजा श्रीभगदत्तको गज थियो अत्यन्त ठूलो बली ।
आयो भीमसिनलाई झम्टन तहाँ डर् केहि तिन्ले नली ।।
हाने बाणहरू तथापि उसले किञ्चित् नमानी कति ।
हात्ती त्यो नजिकै पुगेर सुँडले रथको उठाई गति ।।८८।।

रोकी तोडिदियो ति भीमसिनको घोडा र फेर् सारथि ।
मार्यो कूलचिकूलची पयरले पारेर धूलो मथी ।।
यस्तो देखिलिएर भीमसिनले ठूलो गदा फेर् लिई ।
झम्टे तेस्कन हात्तिले झन खिच्यो झट् भीमसेन्को गई ।।८९।।

पक्री गर्दनमा लपेटि सुँडले आफ्ना पयेरै मुनि ।
खोज्यो कूलचनै लगेर उसले मार्छू मनैले गुनी ।।
भीमसेनले गरि खूब शोर उसको हाने गदा दाँतमा ।
छोड्यो भीमसिनलाई कम्प गरदै पाएर चोट् जोडमा ।।९०।।

भीमसेनले कुदि हात्तिकै मुनि रहे सोही बखत्मा अनि ।
दोस्रो पाण्डव तर्फको गजतहाँ तेस् हात्तिका सङ् पनि ।।
पूगी लागिगयो लडाइँ गरनै फेर् भीमसेन्ले अनि ।
हात्तीबाट ति निस्कि कौरव तरफ् लागे ति मथ्नै पनि ।।९१।।

थाले झन् भगदत्तको गज अनी सार्है रिसाई बढी ।
मार्दीयो उस हात्तिलाई छिनमा पाण्डव् फउज्सङ् लडी ।।
कोलाहल् खुब पार्दियो रण भरी क्वैका रथेको दली ।
फेँक्यो सारथि कोहि मारि कुलच्यो आफ्ना पयर्ले मली ।।९२।।

तेस्लाई मिलि वीर पाण्डव सबै हाने बहुत् बाण् धरी ।
झम्ट्यो फेर् उनको चलेन सिप क्यै तेस्ले गर्यो थर्थरी ।।
भागे पाण्डवका फऊज डरले चिङ्घार शब्दै गर्यो ।
सूनी यो दुरदूर अर्जुनजिको अन्मान दिल्मा पर्यो ।।९३।।

यो हात्ती भगदत्तको शब्द हो भन्ने बिचारी तहाँ ।
दिव्यै अस्त्र प्रयोग् गरेर छिनमा श्रीद्रोणका साथ्महाँ ।।
आए रथ् पनि जल्दि कृष्ण प्रभुले हाँक्नुभयो वेग् गरी ।
हात्ती त्यो भगदत्तका सनमुखै पौँचेर देख्यो अरि ।।९४।।

आयो झम्टन हात्ति तै उस बखत् श्रीकृष्णजीको अति ।
चालाकीसित सूँडले लपटनै पाएन तेस्ले रती ।।
राजा ती भगदत्तको सँगमहाँ अर्जूनजीको अनि ।
ठूलो युद्ध भयो घुमीघुमि वहाँ अर्जूनजीले पनि ।।९५।।

हान्थे बाण भगदत्त ऊ बखतमा जित्ने इरादा लिई ।
मालिक् वीर् गज वीर झन् अतिबली अर्जुनको दिक् दिइ ।।
नाकोदम् तहिँ पार्दिए लडिलडी सारा अरू दिल् गडी ।
हेरे क्रोध चढेर फेर् किरिटिले हात्तीउपर् त्यो घडी ।।९६।।

हाने बाण लिएर एक तिनिले प्राणै गईगो उडी ।
त्यो च्यापी भगदत्त खूब् अडि लडे दोस्रा अनी बाण् जडी ।।
काटे ती भगदत्तको शिर पनि भैँमा परी गो लुडी ।
खूसी पाण्डवका फऊज भइगो खूब् हर्षनाद्ले कुदी ।।९७।।

लागे ताडिफ गर्न अर्जुनजिको बार्बार् सबैले जसै ।
यस्को बाद शकूनिको दुइवटा भाई र छोरा तसै ।।
दिव्यै अस्त्र चलाई अर्जुनजिले मारे उसैबीच्महाँ ।
सारा कौरव खल्बली गरिगरी भागे सबै वीर् तहाँ ।।९८।।

लूके द्रोणजिका पछाडि रथमा पौँची अधारै धरी ।
फेरी अर्जुनको र द्रोणगुरुको रोमाञ्च हूने गरी ।।
सङ्ग्राम् भो दुइको युधिष्ठिरजिको बाँध्ने इरादा लिइ ।
आएथे तर द्रोण अर्जुनकनै देखेर निष्फल् भई ।।९९।।

मट्टीमा मिलिगो मनोरथ सबै सम्झी प्रतिज्ञा तहाँ ।
दिक्दार् भो नचलेर सिप् रवि डुबे अस्ताइ डाँडामहाँ ।।
हीँडे आफनुआफनू शिविरमा यो दीन बाँच्यौँ पनि ।
आगे ईश्वर हात छौँ करममा के भोग् छ भोली भनि ।।१००।।